Türkiye’nin kıymetli tarım eserleri ortasında olan fındık, Giresun’da uzun yıllar kolundan hasat edildi. Devlet kurumları ve sivil toplum örgütleri, bu metottan vazgeçilerek fındığın koldan döküldükten sonra yerden toplanması için çiftçilere eğitimler verdi.
Yerden hasadın personellik maliyetlerinin daha az ve hasat müddetinin daha kısa olduğunu deneyimleyen üreticiler, vakitle bu yolu tercih etmeye başladı. Son yıllarda yerden hasat formülü üreticiler ortasında yaygınlık göstererek fındığı kısmından toplamanın önüne geçti.
Daldan hasat yolunda kişi günde ortalama 70-75, yerden hasatta ise 110-120 kilogram ortasında zuruflu (yeşil dış kabuğu) fındık toplayabiliyor. Bu sistemde hasat bir kezde değil, tıpkı topraktaki fındık kollarının aralıklarla silkelenip toplanmasıyla devam ediyor.
Bu süreç eserin olgunlaşma vaktine nazaran değişiklik gösterebiliyor.
Giresun Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Lideri Erim Yaman, AA muhabirine, yaklaşık 10 yıl evvel yerden hasat prosedürünün yaygınlaşmaya başladığını söyledi.
İş gücü ve yevmiye maliyetinin bu sisteme tesir ettiğini belirten Yaman, “Bölgemizde fındık üreticisinin yüzde 70’i eseri yerden hasat usulü ile topluyor. Bir kişi koldan hasat formülüyle taş çatlasın 2 çuval lakin yerden hasat usulünde 4 çuval toplayabiliyor. Emekçi maliyeti manasında bizim bölgemizde bu yol daha uygun.” dedi.
Yaman, kısımdan toplama metodunda fındık kısımlarının da ziyan görebildiğini söz ederek, yerden hasatta ise bu riskin olmadığını aktardı.
Halen bir kısım üreticinin koldan hasat formülüne devam ettiğini kaydeden Yaman, şöyle konuştu:
“Yani bahçenin yol kenarlarına dökülen kısımlarını topluyorlar, bir de yanma riski olma yerleri kısımdan topluyorlar. Koldan hasat edenlerin birçoğu da gurbetçi, müsaadeleri az oluyor, ‘Bir an evvel toplayalım, işimizi bitirip gidelim.’ düşüncesindeler. Ama yerden toplamak iş ve maliyet manasında daha süratli bir tahlil.”
“DAL ÇÜRÜKSE KIRILABİLİR, DÜŞEBİLİRSİN”
Bulancak ilçesinin Küçüklü köyünde fındık üreten Mustafa Ayın da 1960’lı yıllarda ailesinin kolları eğip bağlayarak fındığı hasat ettiğini anlattı.
Bunun yıllar uzunluğu sürdüğünü lisana getiren Ayın, yerden hasat yolunu 1990’lı yıllarda köye gelen bir ziraat mühendisinden öğrendiğini söyledi
Ayın, kendisinin 2000’li yıllardan itibaren eserini büsbütün yerden hasat ettiğini belirterek, “Maliyetin yanı sıra koldan hasadın tehlikeleri de var. Kısım çürükse kırılabilir, düşebilirsin. Bir dönüm yeri bir kişi kısımdan 4 günde fakat yerden 2 kişi bir günde toplar. Birebir yeri iki sefer silkeleyip topluyorsun, son defa bir daha silkeleyip topluyorsun.” sözlerini kullandı.
Eşi ile yaklaşık 4 dönüm fındık bahçesini 6 günde hasat ettiklerini kaydeden Ayın, bunun, kısımdan hasat ile daha uzun süreceğine işaret etti.
Ayın’ın eşi Muradiye Ayın ise koldan hasat ile kısmın ziyan gördüğünü belirterek, şunları söyledi:
“Dalı eğerken de kırabiliyor, düşüyorsun, sakatlanabiliyorsun. Bu biçimde çok sakatlanan arkadaş oldu, kola çıkıp düşenler, kolu kırılanlar. Bayır yerlerde düşme ihtimaliniz de var. Ben bir defasında kısımdan tuttum, kolun kırılmasıyla yamaçta yuvarlandım. En uygunu kolu salla, tabanını topla, toplarken de türkü söyle, süratli formda topla git. Zati üreticilerin birçok da yerden topluyor artık.”
“ÜRETİCİLER BİRBİRİNDEN GÖREREK YERDEN TOPLAMAYA YÖNELDİ”
Görele ilçesinde 60 yıldır fındık üreten Zeynep Yılmaz ise silkeleme yaparak fındığı yerden toplamanın daha süratli olduğunun altını çizerek, “Çabuk topluyoruz, yorulmuyoruz. Bunda daha çok fındığın kollarını silkeleyen yoruluyor, toplayan o kadar yorulmuyor. Çayımızı, kahvemizi içerek topluyoruz. Evvelden daima koldan toplanıyordu, üreticiler birbirinden görerek yerden toplamaya yöneldi.” diye konuştu.
Yılmaz’ın oğlu Tuncay Yılmaz ise yerden toplama tekniğine yönelmelerinde kısımların büyümesinin de tesirinin olduğuna işaret etti.
Yerden hasat sistemine geçeli 5 yıl olduğunu aktaran Yılmaz, “Fındık daha verimli ve hoş oluyor. Bahçeye 3-4 günde 3 defa toplamak için giriyoruz.” dedi.