Ogün Akkaya
ANKARA- Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin kesin sonuçları Yüksek Seçim Kurulu tarafından onaylandı ve Resmî Gazete’de yayımlandı. Cumhurbaşkanı Seçimi’ne iştirak oranı yüzde 87,04 olurken, 1 milyon 37 bin 104 oy geçersiz sayıldı. Geçerli oy sayısı 54 milyon 796 bin 49 olurken kayıtlı seçmenlerden 8 milyon 312 bin 351’i oy kullanmadı.
İlk tıpta yüzde 50+1’e ulaşılamaması nedeniyle ikinci cinse kalan seçimlerde Erdoğan ve Kılıçdaroğlu sandığa gitmeyen 8 milyonun üzerindeki seçmeni sandığa nasıl taşıyacaklarına dair planlar yapmaya, stratejiler geliştirmeye başladı. Pekala sandığa gitmeyen milyonlarca seçmen kimlerden oluşuyor? Bu seçmenler ikinci tıpta sandığa götürülebilir mi?
SANDIĞA GİTMEYENLERİN GEREKÇELERİ
Seçmenlerin oy verme davranışları üzerine de çalışmalar yürüten Koç Üniversitesi Milletlerarası Bağlantılar Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Ali Çarkoğlu’na nazaran sandığa gitmeyenlerin değerli bir kısmını her kural altında seçime katılamayacak şahıslar oluşturuyor. Seçmen listelerinin seçimden birkaç ay evvel oluştuğunu belirten Çarkoğlu, hayatını kaybetmiş, seçim bölgesinden öbür bir yere taşınmış ya da hasta olan şahısların tercih nedeniyle değil, mümkün olmaması nedeniyle sandığa gitmediğini söylüyor.
Oy kullanacak olup da tercihen oy kullanmayan şahısların genel telaffuzları ortasında “seçimle ilgilenmemek”, “seçimin çok değerli olmadığını düşünmek” üzere nedenlerin de yer aldığını belirten Çarkoğlu, “Seçime katılmamanın Türkiye’de hala çok yüksek olduğunun altını çizmek lazım. Büyük bir ülkede yüzde 10’u aşkın seçmen, seçimlerde oy vermediğinde milyonlarca insan yapar. Bundan ötürü beşerler bunu sorguluyorlar” diye konuştu.
Prof. Dr. Ali Çarkoğlu
‘MECBURİYETİ BİR TARAFA ATTIĞIMIZDA ESAS SEBEP İLGİSİZLİK’
Oy kullanma sürecine tercihten çok, mecburiyetten katılamayan seçmen sayısının her vakit daha fazla olduğunu söyleyen Çarkoğlu, geçtiğimiz aylarda yaşanan Maraş merkezli sarsıntıların örneğini vererek şunları kaydetti:
“Deprem nedeniyle oturduğu yeri değiştirmek zorunda kalan ve kaydını alamamış olan yüz binlerce insan olduğu iddia ediliyor. Bu türlü olmasa da seçim vakti çadırda oturmak zorunda kalan seçmenler için seçimden daha kıymetli pek çok sorun var. Günlük hayatlarında onlarla ilgilenmek durumundalar. O nedenle seçime katılmadılar. Ancak bütün bu mecburiyetleri bir tarafa attığımızda en önemli sebep ilgisizliktir, heyecan duymamaktır ya da yapılacak daha düzgün bir işi yahut mecburi yapmak zorunda olduğu işleri olan beşerler seçime katılmazlar. Pazar günü çalışmak zorunda olan seçmen çalışacaktır ve seçime katılamayacaktır. Mecburiyetten seyahat halinde olan seçmenler var. Hasebiyle bunları düşünmek gerekir.”
‘SEÇİMİN OKUL VAKTİ GERÇEKLEŞMESİ, İŞTİRAKİN DÜŞÜKLÜĞÜNDE ROL OYNADI’
Seçimlere iştirakin büyükşehirlerde her vakit daha düşük olduğunu söyleyen Çarkoğlu, genç seçmenler ortasındaki seçime iştirak oranının da başkalarına nazaran daha az olduğuna dikkat çekti. Seçimlerin okul vakti gerçekleşmesini örnek olarak gösteren Çarkoğlu, “Üniversite için farklı yerlere gitmek zorunda kalmış olan öğrencilerin zannediyorum ki bir kısmı zati istese de memleketine dönme imkanına sahip değil. Kaydını da aldırmamış ise o vakit oy kullanamıyorlar. Tatil vakti olsaydı gençlerin kıymetli bir kısmı memleketlerine dönmüş olabilirdi. Artık tatil vakti değil. Bunun iştirakin düşüklüğünde bir rol oynadığı düşünülebilir” diye konuştu.
‘DÜNYANIN HER YERİNDE GENÇLERİN SEÇİMLERE İŞTİRAK ORANI DÜŞÜK’
Dünyanın her yerinde gençlerin seçime iştirak oranının ileri yaştakilerden düşük olduğunu tabir eden Çarkoğlu, “Siyasi toplumsallaşmasını tam olarak tamamlamamış, birinci oyunu kullanacak öğrenciler için elbette seçim birinci öncelik olmayabilir” dedi. Türkiye’de siyasi önderlere karşı ilgisiz ve başkanları beğenmeyen bir genç kitlenin var olduğu savının çok geçerli olmadığını söyleyen Çarkoğlu, şunları kaydetti:
“Çünkü çabucak her yerde gençlerin iştiraki daha düşüktür. Siyasete toplumsallaşmanın daha erken etaplarında olmalarından kaynaklanan bir şeydir. Vakitle birkaç seçim sonra ülke seviyesindeki iştirak düzeyine gelir. Ben bilhassa Türkiye’deki gençlere has bir durum olduğunu düşünmüyorum.”
‘ÖNEMLİ OLAN OY KULLANMANIN VATANDAŞLIK VAZİFESİ OLARAK ALGILANMASINI SAĞLAMAKTIR’
Adaylar tarafından sandığa gitmeyen seçmen kitlesine seçimin değerinin anlatılması gerektiğini söyleyen Çarkoğlu, seçmenler ile seçimin getirisi ve götürülerinin neler olabileceğinin tartışılmasının değerli olduğunu söyledi, “Seçimde oy kullanılmamış olması nedeniyle nelerin kaybedilebileceğine dair ya da nelerin kazanılabileceğine dair bir tartışma yapılması lazım. Burada değerli olan oy kullanmanın bir vatandaşlık misyonu olarak algılanmasını sağlamaktır” dedi.
‘HANGİ ADAY KENDİ SEÇMENİNİ DAHA YÜKSEK ORANDA SANDIĞA TAŞIYABİLİRSE O KAZANACAKTIR’
İkinci tura kalan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oy kullanmayan seçmenlerin sandığa gidip gitmemesinin birebir vakitte adaylar tarafından yürütülen seçim kampanyalarının gücüne bağlı olduğunu söyleyen Çarkoğlu ikinci tıpta seçime iştirakin çok da yükselmeyeceği görüşünde. İki taraftan da katılmak ve katılmamak için pek çok neden olduğunu tabir eden Çarkoğlu kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Türkiye’de seçime iştirakin en yüksek olduğu oran yüzde 93. O da 1987 seçimlerindeydi. 1987 seçimini hatırlarsanız 1970’lerdeki siyasi önderlerin askerler tarafından getirilen yasağın kaldırılmasına dair bir referandumun çabucak akabinde çarçabuk yapılmış bir seçimdi. Eski başkanlar Demirel, Ecevit, Erbakan, Türkeş seçmeni çok daha büyük bir muvaffakiyetle harekete geçirip seçime katılmaya teşvik etmişler ve başarılı olmuşlardı. Artık birebir çeşit bir teşvik ve muvaffakiyetin oluşmasını bekliyoruz. Bu mümkün müdür bundan emin değilim. Şu anda önderlerin bu türlü bir kendi izleyici kitleleri üzerine tesirleri var mı çok açık değil. Lakin seçimin sonucunu belirleyecek olan şu; hangi aday kendi seçmenini daha yüksek oranda sandığa taşıyabilirse o kazanacaktır. Yoksa seçimin genel iştirak oranının yüksek olması o kadar da kaide değil.”